Doğru pompa yatırımı için izlenecek 11 yol!

1- POMPA NE İÇİN TALEP EDİLMEKTEDİR

Pompalar hayatımızın her alanında kullanılabildiği için öncelikle pompa gereksiniminin neden olduğuna karar verilmesi gerekmektedir. Transfer, dozaj, sirkülasyon, basınçlandırma gibi seçeneklerden hangisi amacımıza yönelik ise işin en başından seçim kriterlerini daraltmış ve doğruya yönelmiş oluruz.

Örneğin bir kimyasal dozajı söz konusu ise dozaj pompası alternatiflerine, tanklar, depolar vs arası transfer söz konusu ise muhtelif transfer pompalan alternatiflerine, sabit yada mobil kullanım söz konusu ise buna göre pompa türlerine yönelerek seçim için doğru noktadan başlamış oluruz.

2- AKIŞKAN ÖZELLİKLERİ BELİRLENMELİDİR

Doğru pompa yatırımı yapabilmek için transfer edilecek akışkanın özellikleri tespit edilmelidir. Bu parametreler yoğunluk (gr/cm3), vizkozite cP), pH, kimyasal ise yüzdesel konsantrasyon oranı, katı parçacık içeriyorsa yüzeysel olarak içeriği ve parçacık boyutu ile sıcaklık değeridir.

3- PROSES DEĞERLERİ ORTAYA ÇIKARILMALIDIR

Pompanın kullanılacağı noktada emiş ve basma şartları yatırımımın doğru yapılması için gereklidir. Tesiste kullanılacak noktada akışkan pompaya cazibe ile geliyor mu ya da emiş yapılması gerekiyor mu sorusu basma hattı detaylarının ve pompa türünün belirlenmesi için önemlidir. Eğer emiş yapılması gerekecekse pompanın kuruda (boşta) çalışmasını önlemek için ilave aksesuarlar planlanabilir. Pompanın çıkış hatta için de ilgili şartlar ortaya konulmalıdır.

4- PERFORMANS DEĞERLERİ NEDİR?

İşletmede pompanın kullanılacağı akışkan için ihtiyaçlar nedir belirlenmelidir Kapasitemiz m3/saat, lt/dk gibi değerler ile ilerde olabilecek ihtiyaçlar da düşünülerek ortaya konulmalı, bunun yanında pompa çıkışındaki basınç bar, mbar, metre gibi değerler ile belirlenmelidir. Eğer basınç değeri ortaya konulamıyorsa mevcut yada kurulacak borulama hatları yada çaplarından yola çıkılarak akışkan özellikleri de ortaya konularak hesaplama yapılmalıdır.

5- POMPANIN ÇALIŞMA PERİYODU

Bu kriter doğru pompa yatırımı yapılması için önemlidir. Eğer 7 gün-24 saat esasına göre çalışacak bir pompa arıyorsak, ağır hizmet tipi proses pompasından bahsediyoruz demektir. Ama günün yada haftanın belirli zamanlarında kısa bir zaman dilimi için çalışacak bir ürün gereksinimimiz varsa daha farklı ve ekonomik alternatifler değerlendirilebilir. Örneğin peristaltik pompa seçiminde sürekli çalışma söz konusuysa 10-15 devir/dakika gibi hızda seçim yapabiliyorken, 2 saat çalışıp 1 saat durarak çalışma söz konusu ise 50-60 devir/dk, günde sadece 1-2 saat gibi bir süre çalışılacaksa 90-100 devir/dk hızlarda seçim yapılabilir.

6- GÜÇ ALTERNATİFLERİ

Pompalar elektrik, basınçlı hava, hidrolik basınç, dizel motor yada araç şaftından güç alarak çalıştırılabilir. Tesiste bulunan alternatifler yada mobil bir pompa kullanılacaksa mevcut imkanlar değerlendirilerek en doğru tahrik alternatifi seçilmelidir. Seçilen bu alternatif motor için gücün belirlenmesi de öncelikle pompa karakteristik eğrilerinden olacak, sonrasında akışkan ve hat özellikleri de dikkate alınacaktır.

7- KONTROL ALTERNATİFLERİ

Kullanılacak pompa sabit performans değerlerinde mi çalışacak yoksa proses değerlerine göre kapasite ayarı söz konusu olacak mı konusu da karar verilmesi gereken bir kriterdir. Eğer kapasite değişimleri söz konusu olacaksa bu işlem manuel olarak elle yada harici bir sinyalle otomasyon sisteminden mi yapılacak konusu değerlendirilmeli, pompa kontrol mekanizmasının, tahrik motoruna akuple yada harici kaynaklarla yapılması konusunda dizayn gerçekleştirilmelidir.

8- AKSESUAR SEÇİMİ ÖNEMLİDİR

Proses şartlarına ve pompaların türlerine göre hem pompa üzerinde, hem de emiş ve basma hatlarında kullanılabilecek birçok aksesuar ve güvenlik donanımı seçeneği mevcuttur. Bu seçeneklerin hepsini her zaman kullanmak gerekli değildir ama bazı alternatifler, hayat kurtarabilecek şekilde önem arz edebilirler. Örneğin pompanın boşta çalışması gibi bir durum söz konusu ise kuruda çalışma önleme sistemi, eğer basma hattında yüksek basınç oluşma riski varsa yüksek basınç önleme sistemi yada basınç tahliye sistemi, eğer stabil bir akış isteniyor ama seçilen pompa türü pulsasyonlu bir model ise pulsasyon damperi kullanılmalıdır.

9- TESİSATTA OLMAZSA OLMAZLAR

Kurulan pompa sistemimizde gerektiğinde sorunsuz bakım yapılabilmen ve müdahale edilebilmen açısından emiş ve basma hatlarına mutlaka keski vanalar tesis edilmelidir. Uzun boru hatları söz konusu olacaksa her durumda titreşim önleyici kompansatör yada esnek bağlantı kullanılması önemlidir. Ayrıca sistem performansının izlenmesi için emiş ve basma hatlarında basınç göstergeleri yada sensörleri kullanılması herhangi bir olumsuz durumda gözlem yapılıp müdahale edilebilmesini sağlar.

10- İHTİYAÇ DUYULAN ULUSLARARASI NORMLAR

Standart uygulamalarda seçilen pompalar için herhangi bir sertifikasyona gereksinim duyulmazken bazı sektörlerdeki uygulamalarda ortamın yada akışkanın özellikleri gereği ATEX normları ve Ex-Proof özellikleri aranır. Bu gereksinim patlayıcı ve parlayıcı akışkan uygulamaları için olmazsa olmazdır. Gıda, kozmetik ve ilaç sektörlerinde ise hijyenik standartlar gereği uluslararası sertifikalar olan 3A Sanitary ve FDA sertifikalan gerekmekte, ilgili pompaların bu normları sağlayacak şekilde üretilmesi ve sertifikalandırılması gerekmektedir.

11- DOĞRU POMPA YATIRIMI İÇİN İZLENECEK

Hayatımızda var olan tüm ürünlerde tılduğu gibi tesisimiz için kullanılarak pompa için de seçim ve alımda en önemli hususlardan birisi de tedarikçi firmadır. Proses şartlarının belirlenmesinden pompanın seçimine, temin edildikten sonra devreye alınmasına, kullanım esnasında ve sonrasında oluşacak yedek parça ve servis ihtiyaçlarına yanıt verebilecek, mühendislik hizmetleri sunabilecek bir ekiple çalışabilmek önemlidir. Yatırımın doğru yapılması ve uzun ömürlü olması için bahsedilen tüm kriterlerin yanında tedarikçi firma seçimi de çok önemli olup konu titizlikle değerlendirilmelidir.

Prosesin ve akışkanın karakteristik özelliklerine göre doğru pompayı seçmek ve kullanmak, işletme maliyetlerini olumlu yönde etkilemektedir. Pompa Yatırımının doğru yapılması, sorunsuz ve problemsiz üretim gerçekleşmesini sağlamakta, enerji maliyetlerini optimize etmekte ve servis, bakım ve yedek parça için harcanan zaman ve maliyetleri düşürmektedir. Doğru pompa yatırımı için izlenecek 11 Yolu Aşkın Kaya, Sektörel Tanıtım Proses Otomasyonu Dergisi ile paylaştı.

Doğru pompa yatırımı için izlenecek 11 yol!